Nowa strona 1 » Od Jogi do Biblii: Jak Yamy i Niyamy Mogą Wesprzeć Katolicki Rozwój Duchowy

Czy stosowanie Yam (zasady etyczne w jodze) i Nijam (zasady samodyscypliny w jodze) w codziennym życiu katolika mogą wspierać jego rozwój duchowy? To pytanie łączy dwie różne tradycje duchowe. Yama i Nijama pochodzą z systemu filozoficznego jogi i są częścią ośmiostopniowej ścieżki (Asztanga Jogi) opisanej w "Joga Sutrach" Patańjali. Dla chrześcijan, wyznacznikiem zasad etycznych i wartości jest postawa Chrystusa i słowo Boże zawarte w Biblii.

Ponieważ często osobiście spotkałam się z krytyką mojej praktyki jogi w odniesieniu do przynależności religijnej, chciałabym podzielić się własną refleksją na temat spójności filozofii jogi z tradycją chrześcijańską, co potwierdza jej uniwersalną wartość.

W sercu każdej duchowej praktyki leży pragnie nie głębszego zrozumienia siebie i świata, a także dążenie do życia w harmonii z wyższymi zasadami moralnymi i etycznymi. Chrześcijaństwo, z jego bogatą tradycją duchową i moralną, oferuje wyznawcom drogowskaz do życia w zgodzie z Bożymi przykazaniami. Jednakże, w tej nieustannej podróży duchowej, warto czasem spojrzeć poza granice własnej tradycji, aby odkryć uniwersalne prawdy, które mogą wzbogacić naszą praktykę.

Yama – to pięć zasad etycznych w jodze, które przekraczają granice wyznań, krajów epok i czasu [B.K.S. Yengar]. DO Yam należą:

Ahimsa – niekrzywdzenie,
Satya – prawda,
Asteya – nie kradzenie,
Brahmacharya – życie w celibacie, religijne studia i wstrzemięźliwość,
Aparigraha – zaniechanie gromadzenia dóbr.

Niamy są zasadami postepowania stosowanymi w dyscyplinie indywidualnej jogina, należą do nich:

Sauca – czystość,
Santosa – zadowolenie,
Tapas – samodyscyplina,
Svadhyaya - studium własnego „ja”
Ishvara pranidhana - oddanie się Bogu.

W dalszej części rozważań chciałabym wykazać, że te uniwersalne postawy znajdziemy również w Piśmie Świętym, z tą małą różnicą że w nieco innej formie – nakazów, przysłów czy przypowieści.

Yama

Zaczynając od Ahimsy, czyli niekrzywdzenia, w piśmie świętym znajdziemy ją w Liście do Rzymian w słowach (12:17 BT) „Nikomu złem za złe nie oddawajcie; starajcie się o to, co jest dobre wobec wszystkich ludzi”. Z kolei w Liście do kolosan 3:25 (BT) czytamy: „Bo kto wyrządza krzywdę, odbierze to, co wyrządził, a nie ma względu na osobę”. Z kolei w liście do Rzymian, znajduje się piękne ujęcie Ahimsy w kontekście Miłości do drugiego człowieka: „Miłość bliźniemu zła nie wyrządza; przeto miłość jest doskonałym wypełnieniem Prawa.”

Ahimsa jest ogólną postawą, która nie dotyczy tylko bliźnich ale rozszerza się na inne istoty żywe, w tym zwierzęta. Ahimse w tym szerszym kontekście również znajdziemy w piśmie świętym. Co ciekawe, przykazanie dotyczące szabatu obejmuje również odpoczynek dla zwierząt: „Przez sześć dni będziesz wykonywał swe prace, a dnia siódmego zaprzestaniesz pracy, aby odpoczęły twój wół i twój osioł, aby odetchnęły syn niewolnicy twojej oraz przybysz.” (Księga Wyjścia 23:12 (BT)). Z kolei w Księdze Powtórzonego Prawa 25:4 (BT) znajdziemy zakaz zawiązywania pyska wołowi młócącemu co ma na celu umożliwienie mu jedzenia podczas pracy ( „Nie zawiążesz pyska wołowi młócącemu.” Niekrzywdzenie w swoim ogólnym ujęciu jako postawie, obejmuje również wolność od autoagresji. Liście do Efezjan (5:29 BT) Paweł wzywa do pielęgnowania i troszczenia się o własne ciało, tak jak Chrystus troszczy się o Kościół: „Nikt bowiem nigdy nie odnosi się z nienawiścią do własnego ciała, lecz każdy je żywi i pielęgnuje, jak i Chrystus Kościół.” (List do Efezjan 5:29 (BT)). W Biblii znajdziemy więcej fragmentów które odnoszą się do ogólnej postawy niekrzywdzenia, którego zmienny jest podmiot i kontekst.

Satya, czyli prawda, jest również fundamentalną wartością chrześcijańską. Prawda znajduje się wśród 10 przykazań („nie mów fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu swemu”). Jej znaczenie przewija się przez wszystkie księgi Biblii, od Starego Testamentu aż po Nowy Testament, podkreślając jej niezastąpioną rolę w życiu duchowym i moralnym człowieka. W Ewangelii Jana 8:32 Jezus mówi „I poznacie prawdę, a prawda was wyzwoli.” wskazując, że życie w prawdzie przynosi duchową wolność, uwalniając człowieka od niewoli grzechu i fałszu. W kontekście codziennego życia, oznacza to, że dążenie do prawdy i życie zgodne z nią przynosi prawdziwą wolność i autentyczność. Apostoł Paweł w Liście do Filipian 4:8 zachęca: „W końcu, bracia, wszystko, co prawdziwe, co godne, co sprawiedliwe, co czyste, co miłe, co zasługujące na uznanie, jeśli jest jakaś cnota i jeśli jest coś godnego pochwały, niech to będzie przedmiotem waszych myśli.” Można śmiało rzec, że fragment ten mieści w sobie wszystkie inne yamy i niyamy, które stanowią postawy godne pochwały.

Asteya [niekradzenie] - podkreśla znaczenie uczciwości i sprawiedliwości. Asteya jest wyrazem dziesiątego przykazania Bożego w chrześcijaństwie „ Nie kradnij”. Paweł, w Listach do Efezjan (4:28) i do Rzymian (13:9), zachęca wierzących do porzucenia kradzieży na rzecz uczciwej pracy, która pozwala nie tylko na zaspokojenie własnych potrzeb, ale także na pomoc potrzebującym: „Kto kradł, niech więcej nie kradnie, raczej niech pracuje, wykonując własnymi rękami uczciwą pracę, aby miał z czego udzielać potrzebującemu” (Efezjan 4:28). Znaczenie Astey odnosi się nie tylko do przedmiotów fizycznych ale również do podmiotów abstrakcyjnych jak czas czy energia. W piśmie świętym również znajdziemy szerszą perspektywę Astey, przykładowo w przypowieści o talentach, gdzie sługa „okrada się” nie wykorzystując danego mu potencjału.

Brahmacharya zachęca do umiaru i czystości, co znajduje odzwierciedlenie w chrześcijańskiej wstrzemięźliwości. Znajdziemy tu wstrzemięźliwość od pokarmów, jak podczas postu (na przykład postu wielkanocnego), oraz zachętę do czystości ciała i ducha, jak w Listach do Tesaloniczan 4:3-4, gdzie Paweł pisze, że "wola Boża (...) to wasze uświęcenie: abyście się powstrzymywali od wszeteczeństwa". Księga Przysłów często podkreśla mądrość i wartość samokontroli, ukazując ją jako ochronę przed niebezpieczeństwami i upadkiem: „Miasto bez muru, to mąż nieopanowany: wśród swych namiętności jest bez obrony.” Paweł wymienia owoce Ducha Świętego, wśród których znajduje się również wstrzemięźliwość. Owoce te są cechami charakteru, które powinny być obecne w życiu każdego chrześcijanina. „Owocem zaś Ducha są: miłość, radość, pokój, cierpliwość, uprzejmość, dobroć, wierność, łagodność, wstrzemięźliwość.” [List do Galacjan 5:22-23].

Aparigraha, niegromadzenie zbędnych rzeczy, przypomina o wartości prostoty i nieprzywiązywania się do dóbr materialnych. Pismo Święte wielokrotnie podkreśla wartość życia wolnego od nadmiaru materialnych dóbr, zachęcając do skupienia się na wartościach duchowych i relacjach międzyludzkich. Niegromadzenie zbędnych rzeczy jest przedstawiane jako droga do większej wolności, pokoju i bliskości z Bogiem. W Kazaniu na Górze, Jezus mówi [Ewangelia Mateusza 6:19-21]: „Nie gromadźcie sobie skarbów na ziemi, gdzie mól i rdza niszczą i gdzie złodzieje podkopują i kradną. Gromadźcie sobie skarby w niebie, gdzie ani mól, ani rdza nie niszczą i gdzie złodzieje nie podkopują ani nie kradną. Bo gdzie jest twój skarb, tam będzie i serce twoje.” W liście do Tymoteusza [6:7-10] Apostoł Paweł podkreśla, że nie potrzebujemy dużo przedmiotów oraz nakazuje być zadowolonym z tego co posiadamy, co nam jest potrzebne do życia: „Albowiem niczego nie przynieśliśmy na świat, dlatego niczego nie możemy też z niego wynieść. Mając natomiast żywność i odzież, będziemy z tego zadowoleni.”

Niyama

Saucha, czyli czystość, zachęca do utrzymania czystości ciała, serca i umysłu, co ma swoje odzwierciedlenie w chrześcijaństwie. Czystość w Piśmie Świętym obejmuje nie tylko fizyczną nieskazitelność, ale także czystość umysłu i serca, tworząc integralną część duchowego życia wierzących. W Liście do Koryntian (1 Kor 6:19-20), Paweł podkreśla znaczenie czystości ciała, mówiąc: „Czyż nie wiecie, że ciało wasze jest świątynią Ducha Świętego, który jest w was, którego macie od Boga, i że nie należycie do samych siebie? Za wielką bowiem cenę zostaliście nabyci. Chwalcie więc Boga w waszym ciele!”. To przypomnienie o świętości ciała jako świątyni Ducha Świętego zobowiązuje wierzących do dbania o swoją fizyczną czystość. Jdnak czystość nie kończy się na ciele. Jezus, w Kazaniu na Górze, zwraca uwagę na czystość serca, mówiąc: „Błogosławieni czystego serca, albowiem oni Boga oglądać będą” (Mt 5:8). Czystość serca oznacza szczerość, niewinność i brak ukrytych motywów, co pozwala na prawdziwe spotkanie z Bogiem. Z kolei czystość umysłu jest podkreślana w Liście do Filipian (Flp 4:8), gdzie Paweł zachęca wierzących: „W końcu, bracia, wszystko, co prawdziwe, co godne, co sprawiedliwe, co czyste, co miłe, co zasługujące na uznanie, jeśli jest jakaś cnota i jeśli jest coś godnego pochwały, niech to będzie przedmiotem waszych myśli.” Ten werset ukazuje, że dążenie do czystości umysłu poprzez skupienie się na rzeczach dobrych i szlachetnych jest kluczowe dla życia duchowego.

Santosha, zadowolenie, przypomina o znaczeniu bycia wdzięcznym za Boże dary i akceptacji Jego woli. W Nowym Testamencie, w Liście do Filipian 4:11-13, Paweł mówi o nauce bycia zadowolonym w każdej sytuacji, co jest wyrazem głębokiego zaufania i zadowolenia w Bogu. W Księdze Przysłów 17:22 czytamy: „Serce radosne jest najlepszym lekarstwem, lecz duch przygnębiony wysusza ciało.” Werset ten podkreśla, że radość i dobre samopoczucie mają korzystny wpływ na nasze zdrowie i energię, natomiast przygnębienie i smutek negatywnie wpływają na naszą fizyczność.

Tapas, asceza, Asceza, czyli dobrowolne ograniczenie się stanowi klucz do duchowego wzrostu. Ewangelii Mateusza 6:16-18, Jezus naucza o postach jako formie ascezy, podkreślając znaczenie szczerości i skromności: „Kiedy pościcie, nie bądźcie posępni jak obłudnicy. Oni przybierają wygląd ponury, aby pokazać ludziom, że poszczą. Zaprawdę powiadam wam, otrzymali już swoją nagrodę. Ty zaś, gdy pościsz, namaść głowę swoją i umyj twarz swoją, aby nie ludziom pokazać, że pościsz, ale Ojcu twemu, który jest w ukryciu. A Ojciec twój, który widzi w ukryciu, odda tobie.”

Svadhyaya, studium własnego ja i pism świętych, zachęca do refleksji i medytacji nad Słowem Bożym. W Księdze Jozuego 1:8, Bóg instruuje Jozuego: „Niech nie oddala się księga tego Prawa od twych ust, rozmyślaj o niej dniem i nocą, abyś pilnie czynił wszystko, co w niej jest napisane, bo wtedy poszczęści się twojej drodze i będzie ci się powodziło.” W 2 Liście do Tymoteusza 3:16-17, apostoł Paweł podkreśla, że całe Pismo jest natchnione przez Boga i użyteczne do nauczania, napominania, poprawiania i wychowywania w sprawiedliwości „aby człowiek Boży był doskonały, przysposobiony do każdego dobrego czynu.” Paweł zachęca Tymoteusza do uważnego pilnowania siebie i swojej nauki [List do Tymoteusza 4:16]: Pilnuj siebie samego i nauki, trwaj w tym, bo to czyniąc, i siebie samego zbawisz, i tych, którzy cię słuchają.” Pismo Święte wielokrotnie zachęca do samopoznania poprzez introspekcję, modlitwę i badanie własnych serc oraz uczynków, wierzący mogą lepiej zrozumieć siebie i swoje relacje z Bogiem.

Ishvara pranidhana, oddanie się Bogu, jest ostatecznym wyrazem wiary i zaufania do Bożej woli, co jest fundamentem chrześcijańskiego życia. W samej Modlitwie Pańskiej chrześcijanie powtarzają; „Przyjdź Królestwo Twoje; bądź wola Twoja, jako w niebie, tak i na ziemi.” W Psalmie 37:5 Psalmista zachęca: „Powierz Panu swoją drogę i zaufaj Mu: On sam będzie działał.”

Poprzez własne doświadczenie, zachęcam chrześcijan do odkrywania Yam i Niyam jako narzędzi duchowego wzrostu. Jak powyższa analiza wykazała, są to wartości uniwersalne, które znajdziemy również w Piśmie Świętym. W jodze wartości te zostały dostrzeżone i zestawione w uproszczonej formie zalecanych joginom postaw. Prostota Yam i Niyam powoduje, że umożliwiają szybką identyfikację obszarów do refleksji i wzrostu, a teksty biblijne mogą zostać wykorzystane do pogłębiania pracy z Yamami i Niyamami podczas medytacji.

Wprowadzenie tych praktyk do codziennego życia nie oznacza odejścia od chrześcijańskich wartości, lecz ich pogłębienie i rozszerzenie. To połączenie może przynieść nowe perspektywy i narzędzia, które pomogą w lepszym zrozumieniu siebie, wzmacniając duchową podróż każdego chrześcijanina. Przyjmując te uniwersalne zasady, możemy odnaleźć wspólny język duchowości, który łączy różne tradycje i prowadzi do wspólnego celu: życia w harmonii, pokoju i bliskości z Bogiem.

Dlatego zachęcam do otwartego podejścia i eksploracji tych praktyk z sercem pełnym zaufania i wdzięczności. W ten sposób możemy wzbogacić naszą duchową ścieżkę, czerpiąc mądrość z różnych źródeł i doświadczając pełni życia, której pragnie dla nas nasz Stwórca.